Η Εμπειρία των Επιπέδων

Είμαι η Εύη και αν διαβάσατε το προηγούμενο άρθρο μου «Περί Θανάτων», τότε σίγουρα συναντήσατε την βασική μου αρχή όσον αφορά την συγγραφή. Δεν ήταν ένας λόγος μέσα από τον οποίο σας δίνω το ελεύθερο να σκοτώσετε όποιον χαρακτήρα θέλετε·  ήταν μια παράκληση να αφήσετε τους εαυτούς σας ελεύθερους να δημιουργήσουν.

«Η ιστορία είναι δική σας και σαν δική σας πρέπει να της φέρεστε.»

Αυτό ήταν το βασικό μου επιχείρημα και βάσει αυτού γράφω το άρθρο που διαβάζετε.

Δεν θα βρείτε tips για έναν συγκεκριμένο συγγραφικό τομέα (π.χ. θάνατοι, κακοί κλπ). Απλά θα δείτε την συγγραφή μέσα από τα δικά μου μάτια και μπορεί να μην είμαι μεγάλη δημιουργός, αλλά πάντα έχει ενδιαφέρον να κοιτάμε μέσα στο μυαλό κάποιου άλλου. Επίσης στο τέλος έχω προσθέσει μία λίστα με γενικές συμβουλές που ελπίζω όλοι να λάβετε υπόψη.

Οπότε ας ξεκινήσουμε:

Την ιδέα για το συγκεκριμένο θέμα μου την έδωσε η δεύτερη ταινία Avengers: Age of Ultron, αλλά αυτό θα το αναλύσω αργότερα.

Πρώτα ας μιλήσουμε λίγο γενικά για την τέχνη…

Όπως ευφυέστατα επεσήμανε η Μαρία στο δικό της άρθρο («Είναι κακός… και μας αρέσει.»), η τέχνη πρώτα απ’ όλα και περισσότερο απ’ οτιδήποτε είναι έκφραση. Έκφραση του δημιουργού και κατ’ επέκταση, έκφραση του δέκτη. Συνήθως έκφραση συναισθημάτων, αντιλήψεων, ιδεών, ψυχισμού και πολλών άλλων βαρύγδουπων λέξεων που δεν θα μπω στον κόπο να βάλω στην σειρά τώρα. Πιάσατε το νόημα. Στο κάτω κάτω το ξέρετε και εσείς οι ίδιο, το έχετε ακούσει και αν όχι, το έχετε καταλάβει. Οι περισσότεροι έχετε δημιουργήσει κάτι στο παρελθόν και αν καθίσετε ποτέ να το φιλοσοφήσετε θα καταλάβετε ότι αυτό που λέω ισχύει.

Όλοι μας κάποια στιγμή έχουμε πάει σε έκθεση ζωγραφικής και έχουμε μιλήσει με τον δημιουργό ή επισκεφθήκαμε ένα μουσείο και ακούσαμε τον ξεναγό ή ακόμα παρακολουθήσαμε μια ταινία στην τηλεόραση όπου ένας ζωγράφος μιλούσε για το έργο του.

Ο καλλιτέχνης σχολίαζε τόσα πράγματα πάνω στον πίνακά του και εμείς τον κοιτούσαμε στραβά και κάπως καχύποπτα.

Τα βλέπει τώρα όλα αυτά ή απλά τα λέει για να τα πει;

Είμαι ο μόνος που δεν ξεχωρίζει σημαντικές αξίες της ζωής πίσω απ’ αυτή την μουτζούρα;

Πώς στο διάολο τα σκέφτηκε όλα αυτά πριν τα ζωγραφίσει;

Ένα απλό παράδειγμα που η συντριπτική πλειοψηφία –και εγώ μέσα σε αυτή- έχει ζήσει.

Και τώρα, ίσως πολλά χρόνια αργότερα, έρχομαι για να πω σε σας και κυρίως στον εαυτό μου ότι ίσως πια καταλαβαίνω. Όχι τον παράξενο πίνακα, προς θεού·  αυτόν ούτε σε δέκα αιώνες δεν θα τον καταλάβω. Μπορώ όμως να δω τι εννοεί ο καλλιτέχνης και πως ακριβώς έφτασε στο αποτέλεσμα που έχω μπροστά μου.

Όπως όλοι, έτσι κι αυτός, άρχισε με μια βασική ιδέα την οποία συνειδητά ανέπτυξε και έκανε τέχνη. Το έργο τελείωσε (ή επρόκειτο να συνεχιστεί, δεν έχει πραγματικά σημασία) και ο δημιουργός έζησε την εμπειρία που αναλύσω παραπάνω· ας την πούμε «εμπειρία των επιπέδων».

Μετά λοιπόν απ’ αυτή την εμπειρία των επιπέδων, ο καλλιτέχνης μπορούσε να δει τόσο τα μηνύματα που είχε περάσει συνειδητά στο έργο του, όσο και όλα αυτά που το ασυνείδητο ζωγράφισε από μόνο του.

Έτσι πια, όταν ένας ζωγράφος μιλάει για τον «τρόμο» του πολέμου, ενώ εμφανέστατα η εικόνα στον καμβά μπροστά σας αναπαριστά ένα λιβάδι με λουλούδια, σκεφτείτε ότι πιθανότατα δεν ήταν κάτι προμελετημένο, αλλά αποτέλεσμα της εμπειρίας των επιπέδων.

Ακριβώς με τον ίδιο τρόπο λειτουργεί και η συγγραφή. Εσείς γράφετε μια ιστορία, κάπως συνηθισμένη, ίσως χιλιοειπωμένη, μάλλον όχι τόσο πρωτότυπη και μπορεί λίγο βαρετή, όμως το ασυνείδητο δουλεύει για να κάνει το αποτέλεσμα χίλιες φορές καλύτερο. Εσείς το διαπιστώνετε μετά την εμπειρία των επιπέδων.

Λέγοντας ασυνείδητο όμως, τι εννοώ;

Οι εμπειρίες μας μας κάνουν αυτούς που είμαστε. Κάθε άνθρωπος είναι εντελώς διαφορετικός με τον άλλον και αυτό συμβαίνει γιατί συγκεκριμένα γεγονότα έχουν διαδραματιστεί μπροστά σε συγκεκριμένα άτομα με συγκεκριμένο τρόπο σκέψης.

Ας δούμε το ακόλουθο παράδειγμα:

Δύο άνθρωποι που μεγάλωσαν στην ίδια πόλη, την ίδια εποχή, έχουν την ίδια ηλικία, μοιράζονται το ίδιο φύλο και έλαβαν ολόιδιες ανατροφές, πηγαίνουν στο τσίρκο. Εκεί –προφανώς- παρακολουθούν το ίδιο πρόγραμμα σε κοινό χρόνο. Μετά απ’ αυτό το γεγονός όμως είναι διαφορετικοί, παρότι έμοιαζαν τόσο πολύ αρχικά. Αυτό συμβαίνει γιατί το μυαλό του καθενός, όσο κι αν μοιάζει με κάποιου άλλου, λειτουργεί σε πολλούς τομείς διαφορετικά. Έτσι, έχουμε δύο όμοιους ανθρώπους που μετά από την ίδια παράσταση δεν είναι πια ίδιοι.

Που εντοπίζεται το πρόβλημα;

α) Στο ότι ποτέ δεν θα υπάρξουν όντως δύο άτομα όπως αυτά του παραδείγματος και β) ότι ένα γεγονός δεν αποτελεί την ίδια εμπειρία για περισσότερο από ένα άτομα. Γι αυτό καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι κανείς δεν είναι ίδιος με κάποιον άλλον και όλοι είμαστε μοναδικοί.

Ξεφύγαμε όμως και επιστρέφω ευθύς αμέσως στο αρχικό μου επιχείρημα:

Οι εμπειρίες μας μας κάνουν αυτούς που είμαστε, δηλαδή διαμορφώνουν τον χαρακτήρα μας. Ο χαρακτήρας μας είναι ο εαυτός μας και εμείς οι ίδιοι γράφουμε τις ιστορίες μας, κάνοντάς τες τελικά «σαν εμάς». Αυτό ακριβώς είναι το ασυνείδητο που αναφέρω παραπάνω: Τα στοιχεία του χαρακτήρα μας που άθελά μας αφήνουμε να διεισδύσουν στα βιβλία μας και δεν το καταλαβαίνουμε μέχρι την εμπειρία των επιπέδων.

Για χρόνια συγγενείς και φίλοι δεν ήξεραν ότι έγραφα. Ήταν ένα πρόβλημα για μένα, το οποίο θα ήταν ψέμα αν έλεγα πως το έχω ξεπεράσει. Μέχρι σήμερα άτομα του στενού μου περιβάλλοντος έχουν ελάχιστα στοιχεία για το πόσο στενή είναι η σχέση μου με την συγγραφή. Δεν έχω πρόβλημα με ξένους όμως.

Έχω αρχίσει να πιστεύω πως αυτό συμβαίνει επειδή μέσω των ιστοριών μου σκιαγραφείται ο χαρακτήρας μου και οι πιο βαθιές μου σκέψεις. Το θεωρώ αποδεκτό για άτομα που δεν με ξέρουν να «εισβάλλουν» σε κάτι τόσο προσωπικό, όμως όλοι οι υπόλοιπο, που ήδη γνωρίζουν καλά τον χαρακτήρα μου, έχουν πρόσβαση σε περισσότερες πληροφορίες απ’ αυτές που θα ‘θελα ποτέ να δώσω.

Έχει τύχει να με ρωτήσουν συγγενείς γιατί δεν έχουν διαβάσει κάτι δικό μου και να τους απαντήσω ότι «είναι προσωπικό», κάνοντάς τους να πιστεύουν ότι γράφω ένα είδους ημερολόγιο. Αυτό όμως είναι ηλίθιο αν το σκεφτεί κανείς, γιατί αν ήταν όντως τόσο προσωπικό δεν θα το είχα στο ίντερνετ, έτοιμο για όλους εσάς να το διαβάσετε. Παράλληλα όμως, κάθε ιστορία μου είναι και σαν ημερολόγιο. Όχι απ’ αυτά των γεγονότων της ημέρας –η ζωή μου δεν είναι ούτε κατά διάνοια τόσο συναρπαστική. Θα το χαρακτήριζα πιο πολύ σαν μια γραπτή ομολογία όλων αυτών που έχουν περάσει ποτέ απ’ το μυαλό μου και γι αυτό, όσοι με ξέρουν καλά δεν μπορούν να το διαβάσουν, αλλά όσοι δεν με ξέρουν έχουν το ελεύθερο. Επειδή πάντα πίστευα ότι οι φίλοι και οι συγγενείς θα κατάφερναν να αποκωδικοποιήσουν ότι συμβαίνει εκεί μέσα.

Η αλήθεια όμως είναι ότι κανείς δεν μπορεί πραγματικά να καταλάβει τον τρόπο που σκέφτεσαι και αυτό είναι το καλό της υπόθεσης. Βασικά ή αυτό ή εγώ δεν έχω ζήσει ακόμα την εμπειρία των επιπέδων για ιστορίες φίλων και δεν μπορώ να ξέρω.

Που θέλω όμως να καταλήξω με όλα αυτά;

Μέσω μιας ιστορίας εκφράζουμε τις ιδέες που συνειδητά θέλουμε να βγάλουμε προς τα έξω, ψυχαγωγούμε τους αναγνώστες μας και τελικά ικανοποιούμε για λίγο το τερατάκι μέσα μας που μας ωθεί να γράψουμε. Αυτά σε πρώτο επίπεδο. Αργότερα έρχεται η εμπειρία των επιπέδων και, αφήνοντας όλα τα παραπάνω στην άκρη, βλέπουμε το πραγματικό νόημα όλων όσων δημιουργήσαμε. Τότε και μόνο τότε ένας συγγραφέας γνωρίζει πραγματικά τον εαυτό του.

Όπως είπα, δεν ξέρω πως αλληλεπιδρούν όλοι οι υπόλοιπο με τις ιστορίες τους, έχω ακούσει όμως ότι «τα βιβλία για έναν συγγραφέα είναι σαν τα παιδιά για μια μάνα’  τα αγαπάει όλα το ίδιο.»

Φυσικά έφτιαξες κάτι απ’ το μηδέν (είτε είσαι μάνα, είτε συγγραφέας) και το αγαπάς, αλλά δεν ξέρω αν μπορείς να χωρίσεις την αγάπη σου πραγματικά σε πολλά ίσα κομμάτια. Δεν είμαι μάνα και δεν μπορώ να πω με σιγουριά, είμαι όμως συγγραφέας και τουλάχιστον εγώ, δεν αγαπάω καμιά ιστορία μου το ίδιο με μια άλλη.

Ίσως είναι κάτι περίεργο που κάνω ή ίσως το κάνουν όλοι και δεν το παραδέχονται για θέματα marketing. Πραγματικά δεν ξέρω. Μπορώ όμως να πω με σιγουριά πως έχω μία αγαπημένη ιστορία.

Κρίνοντας απ’ το δικό σας feedback, λατρέψατε τις Ματωμένες Βέρες, ακολουθήσατε το Black Page με αγωνία μέχρι το τέλος και κάποιοι από σας ενθουσιαστήκατε με το Ba.Se. Συμβαδίζει η δική μου αγαπημένη ιστορία με την δική σας και τι είναι αυτό που την κάνει πραγματικά ξεχωριστή για μένα;

Χωρίς να θέλω να σας το χαλάσω, πέρα από το Black Page, που ήταν η πρώτη ιστορία που ξεκίνησα ποτέ και πέρασε από σαράντα κύματα μέχρι να την τελειώσω και προφανώς έχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου, οι άλλες δύο που προανέφερα ήταν απλά μια έμπνευση της στιγμής.

Λόγω των χαρακτήρων, της ίδιας της ιστορίας και του πόσο με έχει βοηθήσει να εξελιχθώ σαν άνθρωπος και σαν συγγραφέας, αλλά και να γνωρίζω τον εαυτό μου καλύτερα απ’ ότι περίμενα ποτέ, επιλέγω ως αγαπημένη μου ιστορία το «October’s Legacy».

-Όλα τα υπόλοιπα έχουν κατέβει, αυτό όμως μπορείτε να το βρείτε στο blog. Δεν ξέρω αν θα συμμεριστείτε την άποψή μου, αλλά τελικά δεν είμαι σίγουρη για το κατά πόσο έχει σημασία από την στιγμή που την έχω ερωτευτεί εγώ η ίδια.-

Όπως πολλοί άλλοι πριν από μένα και ακόμα περισσότεροι αφού θα έχω πεθάνει, έτσι κι εγώ γνώρισα μια διαφορετική αλήθεια απ’ αυτή που άφηνα τον εαυτό μου να πιστεύει, μέσα από τις ιστορίες μου. Το φαινόμενο που εγώ αναφέρω ως «εμπειρία των επιπέδων» με άφησε να δω πράγματα που γνώριζα, αλλά ποτέ δεν είχα σκεφτεί. Αν υπάρχει κάτι που μπορώ να σας συμβουλέψω να κάνετε, είναι να αφήσετε τους εαυτούς και την φαντασίας σας ελεύθερη και τελικά ένα αποτέλεσμα, σκάλες καλύτερο απ’ αυτό που θεωρείτε τώρα επιθυμητό, θα ξεδιπλωθεί από μόνο του.

Γιατί τα αναφέρω όμως όλα αυτά;

Δεν προσπαθώ να κάνω απλά διαφήμιση.

Όπως είπα, η αφορμή γι αυτό το άρθρο ήταν ένα κομμάτι διαλόγου από την δεύτερη ταινία Avengers: Age of Ultron.

Στην εν λόγω σκηνή, ο ίδιος ο Ultron αναφέρει:

“Everyone creates the thing they dread. Men of peace create engines of war. Invaders create Avengers. People create […] children! […] Designed to supplant them. To help them end.”

Το οποίο μεταφράζεται ως:

«Ο καθένας δημιουργεί αυτό που φοβάται περισσότερο. Άνθρωποι της ειρήνης φτιάχνουν μηχανές πολέμου. Εισβολείς δημιουργούν Εκδικητές. Άνθρωποι κάνουν παιδιά σχεδιασμένα να τους αντικαταστήσουν΄ να τους βοηθήσουν να τελειώσουν.»

Είχα αρχίσει να πιστεύω εδώ και καιρό αυτό που αναφέρθηκε στην ταινία΄ ουσιαστικά απ’ την στιγμή που συνειδητοποίησα ότι το είχα κάνει και εγώ η ίδια: είχα δημιουργήσει πραγματικά αυτό που φοβόμουν περισσότερο απ’ όλα και για να το θέσω με δικά μου λόγια:

«Μια ιστορία είναι αληθινά επική αν κάποιος φοβάται πραγματικά ό, τι καλούνται να ξεπεράσουν οι πρωταγωνιστές.»

Στην συγκεκριμένη περίπτωση αυτός ο κάποιος είναι ο συγγραφέας, δηλαδή εγώ. Σε άλλες περιπτώσεις είναι ο αναγνώστης.

Ας δώσω ένα παράδειγμα ακόμα:

Έχει δει κανείς από σας The Vampire Diaries;

Στα πρώτα επεισόδια η Ελένα χαρακτηρίζει τον έρωτά της με τον Στέφαν «επικό». Τι ήταν όμως τόσο επικό στην συγκεκριμένη σχέση; Εγώ δεν βρήκα τίποτα ιδιαίτερο, άλλοι όμως σίγουρα θα υποστηρίξουν ότι κάνω λάθος και αυτό γιατί είδαν κάτι που δεν κατάφερα να δω εγώ και πιθανότατα κρυφά φοβόντουσαν ότι κάτι παρόμοιο θα μπορούσε να τους συμβεί κάποτε.

Το παράδειγμα που έδωσα δεν είναι κάτι που μπορώ να καταλάβω, όμως η αλήθεια είναι ότι όλοι έχουμε διαφορετικά παραδείγματα που μας εκφράζουν.

Έστω ότι αφήνουμε το Vampire Diaries στην άκρη. Σίγουρα πολλοί από σας έχετε δει το Λυκόφως και φυσικά κάποια θα βρήκαν αυτή την ιστορία αγάπης επική. Επίσης δεν το βλέπω, όμως αυτό και μόνο ενισχύει το επιχείρημά μου.

Καταλήγοντας λοιπόν γιατί πολύ το τραβήξαμε και βαρεθήκατε, τα tips  που έχω να δώσω είναι τα εξής:

1. Αφήστε την ιστορία να σας οδηγήσει. Το κάνει ούτως ή άλλως χωρίς να το ξέρετε.

2. Περιμένετε την εμπειρία των επιπέδων, γιατί είναι πραγματικά κάτι που θα σας βοηθήσει να εξελίχθητε περισσότερο απ’ ό, τι φαντάζεστε. Από την στιγμή που θα γίνει μία φορά θα σας συμβαίνει συνέχεια μετά.

3. Δώστε στην ιστορία σας την προσοχή που της αξίζει. Είναι κάτι μαγικό και χρειάζεται σωστή προσέγγιση. 

4. Κάντε ό, τι νομίζετε εσείς ότι είναι σωστό. Η ιστορία είναι δική σας και σαν δική σας πρέπει να της φέρεστε. Εσείς ξέρετε καλύτερα. 

5. Μην ανησυχείτε για το τι θα πουν οι αναγνώστες.

6. Κάθε τι που δημιουργούμε είναι τέχνη. Μην αφήσετε κανέναν να σας πει κάτι διαφορετικό.

7. Όλες οι ιστορίες πρέπει να διαβαστούν. Αυτός είναι ο σκοπός τους. Αν δεν διαβαστούν δεν έχουν σκοπό και αν δεν έχουν σκοπό δεν έχουν και λόγο ύπαρξης.

8. Αφήστε τους εαυτούς σας ελεύθερους να δημιουργήσουν.

Αφήστε και σεις στα σχόλια τις συμβουλές που θα θέλετε να δώσετε σε άλλους συγγραφείς. Ίσως βοηθήσουν κάποιον.

Ξέρω ότι το εν λόγω άρθρο ήταν λίγο πιο προσωπικό απ’ ότι περιμένατε ή απ’ ότι θα ‘πρεπε, όμως αποφάσισα να το γράψω λαμβάνοντας υπόψη ότι με την πλειοψηφία των αναγνωστών γνωρίζομαι πολύ καιρό και μπορούσα να «τραβήξω» λίγο τα πράγματα.

Ελπίζω να βοήθησα.

Επίσης, αφήστε στα σχόλια ερωτήσεις που σας δημιουργήθηκαν.

Eve Fry