Αληθινή Ιστορία

Και έρχεται η ώρα που ακούς μια ιστορία από ένα φίλο, ένα συγγενικό πρόσωπο ή ζεις εσύ κάτι το οποίο νιώθεις ότι πρέπει να γραφτεί. Ο τρόπος όμως είναι κάτι που σε δυσκολεύει.

Ξεκινάμε με απλά πράγματα τα οποία πρέπει να γνωρίζεις. Όταν θέλεις να γράψεις μια αληθινή ιστορία που ανήκει σε άλλον , αν και εφόσον αποφασίσεις να διατηρήσεις αυτούσιες καταστάσεις , ονόματα, τοποθεσίες ή οτιδήποτε φωτογραφίζει το συγκεκριμένο άτομο/α πρέπει να πάρεις την γραπτή άδεια του για παραχώρηση πνευματικών δικαιωμάτων ή και προσωρινή εκμετάλλευση της ιστορίας. Όλα εξαρτώνται από την συμφωνία που θα κάνετε μεταξύ σας.  

Σε διαφορετική περίπτωση αλλάζεις συνήθως ονόματα και τοποθεσίες και διατηρείς την ιστορία αυτούσια εμπλουτίζοντας την λογοτεχνικά χωρίς όμως να την εξιδανικεύεις ή την αλλοιώνεις. Σκοπός της αληθινής ιστορίας είναι να την παρουσιάσεις όπως την άκουσες ή την έζησες και να αφήσεις των αναγνώστη να γίνει όχι κριτής άλλα μάρτυρας των γεγονότων , ώστε να μπορέσει αμερόληπτα να επιλέξει την πλευρά των πρωταγωνιστών που θα υποστηρίξει ή ακόμη και να ταυτιστεί με κάποιον από αυτούς.

Η αποτύπωση στο χαρτί μιας αληθινής ιστορίας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Πρώτον και κυριότερο όλων είναι να γνωρίζουμε την χρονική περίοδο στην οποία εκτυλίχθηκε - εφόσον επιλέξουμε να διατηρήσουμε αυτό το στοιχείο -  και να κάνουμε έρευνα για τη νοοτροπία που υπήρχε τότε, τις συνθήκες διαβίωσης που επικρατούσαν τότε στον τόπο βάση της οικονομίας ή των καιρικών συνθηκών , όπως και τη νοοτροπία της εκάστοτε χώρας , πόλης ή οικογένειας. Είναι στοιχεία στα οποία πρέπει να εντρυφήσουμε και γνωρίζουμε ώστε να δημιουργήσουμε το κατάλληλο «κλίμα» που χρειαζόμαστε για να βυθιστούμε στον ψυχισμό των πρωταγωνιστών και να αποδώσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στον αναγνώστη τις όποιες διαφορές βιώθηκαν τότε.

Ένα άλλο στοιχείο που πρέπει να ερευνήσουμε προτού ξεκινήσουμε να γράφουμε είναι οι ‘πολλές’ πλευρές που μπορεί να έχει. Εννοώ , ότι με την κατάλληλη έρευνα μπορεί να ανακαλύψουμε άτομα που είχαν άμεση ή έμμεση σχέση με την αληθινή ιστορία μας και καλό θα ήταν  να ακούσουμε και τη δική τους πλευρά. Πρέπει να προσέχουμε όμως, να μην παραπλανηθούμε αλλάζοντας σημαντικά δεδομένα. Είναι έρευνα που πιθανότατα να συμπληρώσει κομμάτια του πάζλ που έχουμε στα χέρια μας ή απλά να δώσει μια άλλη διάσταση σε αυτά. Σε καμία περίπτωση δεν θα ήταν συνετό να τα εντάξουμε αυτούσια, θα διαστρέβλωναν τον κορμό που έχουμε χτίσει , διότι οι άνθρωποι βιώνουν διαφορετικά την κάθε κατάσταση και αυτό θα δημιουργούσε ένα μπέρδεμα πρώτα στο κεφάλι σας και μετά στην ροή της ιστορίας.

Σημαντικό κομμάτι είναι και ο τρόπος απόδοσης. Και με αυτό εννοώ, πως όταν ακούμε από κάποιο τρίτο την ιστορία την καταγράφουμε κάνουμε ερωτήσεις για συμπληρώσουμε κενά ή να αποσαφηνίσουμε ότι δεν έγινε κατανοητό, όμως είναι δύσκολο και εκεί κρύβεται η πρόκληση, να αποδώσουμε τα σωστά συναισθήματα στα οποία έμπλεξε αυτό το υπαρκτό πρόσωπο. Συλλέγοντας σωστά τις πληροφορίες για τις καταστάσεις αυτό μας βοηθάει μέχρι ενός σημείου, από εκεί και έπειτα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τη λογοτεχνική δεινότητα -  που κατέχει ο καθένας - ώστε να εντάσσει τον αναγνώστη όχι μόνο στο συναίσθημα αλλά και στην εποχή και τις δυσκολίες που υπήρχαν και να τον κρατά εκεί παγιωμένο κερδίζοντας με αυτό τον τρόπο την προσοχή του.

Μείζον παράγοντας σε όλο αυτό το εγχείρημα είναι να μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στο άτομο που του ανήκει η ιστορία και στο γεγονός ότι είναι δεκτικός να τη μοιραστεί με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες γίνεται.

Αν από την άλλη είναι δική μας ιστορία , επιλέγουμε τι θα αποκαλύψουμε και τι όχι, στήνοντας όσο πιο αντικειμενικά γίνεται την ραχοκοκαλιά της ροής που θα ακολουθήσουμε και ας είμαστε όσο μπορούμε – δύσκολο φυσικά – αντικειμενική μπορούμε. Η ιστορία πρέπει να φτάνει στον αναγνώστη με τέτοιο τρόπο που θα είναι σα να του παραθέτουμε γεγονότα και όχι να τον προτρέπουμε να συμμαχήσει με την δική μας πλευρά.

Επίσης , υπάρχει και ακόμη μια παράμετρος στο κομμάτι ‘Αληθινή ιστορία’ και αυτό είναι όταν ακούμε ή μαθαίνουμε κάτι το οποίο είναι ημιτελές. Πολλές φορές έχουμε δει βιβλία ή και ταινίες βασισμένα σε πραγματικές ιστορίες. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει πρόσβαση για περισσότερους από έναν λόγους στα άτομα που θα μπορούσαν να μας την αφηγηθούν είτε είναι βίωμα τους είτε όχι. Καλό είναι όταν έχουμε τέτοιες καταστάσεις να διατηρούμε αυτούσιο το κομμάτι που γνωρίζουμε και να ‘χτίζουμε’ γύρω λογοτεχνικά έναν κόσμο που να μπορεί όμως να βασίσει το αρχικό μας αληθινό κομμάτι.

Οπότε , μην ξεχνάτε , έρευνα, σωστή και λεπτομερείς καταγραφή γεγονότων, καταστάσεων και  συναισθημάτων και αμερόληπτη καταγραφή με λογοτεχνική χροιά. Με αυτά τα βήματα θα μπορέσετε να μεταφέρεσαι σωστά και επάξια μια αληθινή ιστορία στον λογοτεχνικό κόσμο.

Αναστασία Παπαδάκη.

Ερωτήσεις – Απαντήσεις

1) Ποια ιστορία είναι αυτή που προσφέρεται για να γίνει μυθιστόρημα; Τι χαρακτηριστικά πρέπει να έχει;

 Κάθε ιστορία που εμείς κρίνουμε πως μπορεί να επεκταθεί λογοτεχνικά μπορεί να γίνει μυθιστόρημα. Αρκεί να έχουμε έστω και ένα κομμάτι από την αληθινή ιστορία, τα υπόλοιπα τα χτίζουμε με φαντασία και έρευνα.

2)  Σχετικά με νομικά θέματα. Πρέπει να παρθεί οπωσδήποτε άδεια από το πρωταγωνιστικό πρόσωπο; Ποια είναι τα πράγματα που πρέπει να προσέξουμε στο συγκεκριμένο θέμα;

Όπως γράφω και στην αρχή του άρθρου αν επιλέξουμε να την γράψουμε αυτούσια κρατώντας ονόματα , τοποθεσίες ή ότι φωτογραφίζει τους πρωταγωνιστές χρειαζόμαστε ειδική άδεια από αυτούς , η οποία θα συνταχθεί σε κάποιο δικηγόρο ή συμβολαιογράφο που θα μας παραχωρεί όλα ή ένα μέρος τον δικαιωμάτων, είτε για καταγραφεί , είτε για εκμετάλλευση , είτε και τα δύο αναλόγως τη συμφωνία που θα καταλήξουμε.

 3)  Πώς ξέρεις ότι η πραγματική ιστορία που θες να ξετυλίξεις στο βιβλίο σου είναι κάτι που αξίζει να ειπωθεί (ώστε να είναι και "καλύτερη" από την φανταστική αντίστοιχη ιστορία που μπορείς να γράψεις);

Δεν το γνωρίζεις. Απλά γράφεις αυτό που σε εμπνέει και αυτό είναι κάτι που το αποφασίζει ο καθένας βάση των γούστων και επιλογών του. Κάθε ιστορία αξίζει να ειπωθεί.

4) (σαν συνέχεια των παραπάνω): Έστω ότι σκέφτεσαι την συνέχεια του βιβλίου πιο επική απ' ότι όντως συνέβη στην πραγματικότητα. Αλλάζεις τα γεγονότα, ώστε να ικανοποιήσεις την φαντασία σου ή παραμένεις προσηλωμένος σε ό,τι συνέβη;

Σκοπός είναι να παραμείνεις πιστός στην σωστή μεταφορά της ιστορίας. Αν αλλάξεις τα γεγονότα διαστρεβλώνεις αυτό για το οποίο ξεκίνησες. Σε περίπτωση όμως που έχει υπογραφτεί κάποιο συμβόλαιο ή άδεια παραχώρησης της ιστορίας , εκεί έχει κάθε δικαίωμα ο αληθινός πρωταγωνιστής να επιβλέψει τι θα μεταφέρεις και σαφώς κατανοείς ότι δεν υπάρχει η ελευθερία κίνησης στην οποία αναφέρεσαι.

5) Γιατί να επιλέξει κάποιος να γράψει μια πραγματική ιστορία;

Είτε γιατί είναι κάτι που του έκανε εντύπωση , είτε γιατί παθιάστηκε με αυτήν. Αυτό είναι στην κρίση του καθενός. Ο κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται και αντιδρά διαφορετικά σε κάθε ιστορία , το μόνο σίγουρο είναι ότι μια αληθινή ιστορία χρειάζεται επιμονή και υπομονή έως ότου συλλέξει όλη την ιστορία.

6)  Πόσο επηρεάζει τον συγγραφέα η ύπαρξη προσωπικής σχέσης με τον ήρωα της ιστορίας;

Αυτό είναι κάτι πραγματικά δύσκολο. Όταν υπάρχει προσωπική σχέση του συγγραφέα με την ιστορία ή με κάποιο πρόσωπο αυτής , είναι δύσκολο να είναι αμερόληπτος στη μεταφορά της. Αυτή είναι και  η μεγαλύτερη πρόκληση όμως καθώς πρέπει να συμπεριφερθεί σαν ένα άτομο που απλά καταγράφει αυτήν. Δύσκολο έως και αδύνατο αλλά αξίζει.

Αναστασία Παπαδάκη