Ο
Σαιν Ζερμαίν έχει χαραχθεί σαν αθάνατος στην ιστορία. Έζησε τον 18ο αιώνα, και
ο βίος του δεν είναι ευρέως γνωστός. Υπάρχουν βέβαια, ντοκουμέντα που
αναφέρονται σε αυτόν.. Πολλοί μύθοι, ιστορίες, βιβλία και άλλα δημιουργήματα είναι
εμπνευσμένοι την μυστηριώδη ζωή του. Ισχυρίζονται πως ήταν ένας αλχημιστής που
είχε βρει το ελιξίριο της αθανασίας. Το πιο πιθανό είναι πως μερικές
πληροφορίες διαστρεβλώθηκαν με το πέρας των χρόνων και πως επίσης υπήρξαν
περισσότεροι από ένας Σαιν Ζερμαίν. Πολλοί όμως διατηρούν τη περιέργειά τους
για το πρόσωπό του, ακόμη και ύστερα από την εξέταση των ιστορικών γεγονότων.
Η
Ιζαμπέλ Cooper-Oakley είπε για εκείνον:
«Ο
αυθεντικός ‘Διεθνής Άντρας του Μυστηρίου’, ο Κόμης που δεν είχε κάποιο ορατό
μέσο υποστήριξης, αλλά δεν του έλειπαν πόροι, και κινούταν στους υψηλούς
κοινωνικούς κύκλους. Ήταν ένας περίφημος ομιλητής και ταλαντούχος μουσικός.
Υπονοούσε πως ζούσε για αιώνες και πως μπορούσε να δημιουργήσει διαμάντια. Δεν
έτρωγε ποτέ δημοσίως, ήταν αμφιδέξιος, και όσο μπορούσε να πει κανείς, τελείως
άγαμος. Συναναστρεφόταν με την Μαρία Αντουανέτα, την Κάθριν την σπουδαία, τον
Βολτέρο, τον Ρουσώ, τον Μέσμερ και τον Καζανόβα. Ασχολούταν με τα υλικά και την
τεχνολογία των υλικών όπως επίσης και με την αλχημεία, όπως έκαναν πολλοί
διανοούμενοι εκείνου του καιρού. Αυτά είναι τεκμηριωμένες ιστορικές αλήθειες.»
Ο Κόμης ανά τα χρόνια
ταξιδεύει στην Ευρώπη και αφήνει πίσω του φήμες όπως ότι ήταν αθάνατος,
Ροδόσταυρος, κατάσκοπος, κρυφός βασιλιάς ή ότι κατείχε το ελιξίριο της ζωής.
Ας ξεχωρίσουμε όμως τα
στοιχεία της φαντασίας που εμπλούτισαν την ιστορία του, από εκείνα που είναι
αληθινά και βρίσκονται σε καταγραφές.
Η Ζωή του Σαιν Ζερμαίν
Η πρώτη αναφορά σε εκείνον τον παρουσιάζει
σαν τραγουδοποιό, αλλά μετέπειτα αναφορές περιπλέκουν την εικόνα του. Σύμφωνα
με τον David Hunter, ο Κόμης συνέβαλλε με μερικά τραγούδια του σε μια όπερα του
Λονδίνου. Το όνομα
αυτού του ανθρώπου εμφανίζεται για πρώτη φορά σε ένα γράμμα από τον Οράτιο
Walpole στον Οράτιο Mann, στο Λονδίνο τον Δεκέμβριο του 1745:
«Ο προεστός
του Εδιμβούργου διατηρεί σε επίβλεψη έναν αγγελιαφόρο και την άλλη μέρα έπιασαν ένα παράξενο άνδρα, που ονομάζεται Κόμης Σαιν Ζερμαίν. Βρίσκεται εδώ αυτά τα δύο χρόνια, δεν
αναφέρει ποιος είναι ή από πού έρχεται, αλλά διακηρύσσει δύο υπέροχα
πράγματα, το πρώτο ότι δεν χρησιμοποιεί
το πραγματικό του όνομα και το δεύτερο ότι δεν είχε ποτέ σχέσεις ή την επιθυμία να έχει σχέσεις με γυναίκα ούτε
και κάποιο υποκατάστατο. Τραγουδάει,
παίζει θαυμάσιο βιολί, συνθέτει, είναι τρελός και όχι πολύ λογικός.
Αυτοαποκαλείται Ιταλός, Ισπανός, Πολωνός, κάποιος που παντρεύτηκε μια μεγάλη
περιουσία στο Μεξικό και το έσκασε με τα κοσμήματά της στην Κωνσταντινούπολη,
ιερέας, απατεώνας, ευγενής».
Ο κόμης τελικά αφέθηκε
ελεύθερος, ως αθώος, και πραγματοποίησε δύο ιδιωτικές παραστάσεις στο Λονδίνο
τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1749. Τότε, η Δεσποινίδα Jemima
Yorke περιέγραψε ότι ήταν «πολύ διασκεδασμένη από αυτόν –εννοώ την
περιέργεια του τρόπου του, αλλιώς ξέρεις πως είναι πολύ λογικός και καλά
αναθρεμμένος στη συζήτηση». Συνέχισε ως εξής:
«Είναι ένα
παράξενο πλάσμα, και όσο πιο πολύ τον βλέπω τόσο πιο περίεργη είμαι για να μάθω
κάτι για εκείνον. Είναι τα πάντα με όλους: μιλάει έξυπνα, για φιλοσοφία, και
είναι αβρός με τις νεαρές κυρίες. Συναρπάζομαι που είναι καλός υποκριτής σε όλων των ειδών την επιστήμη, και που έχει αποκτήσει
πραγματικά ένα ασυνήθιστο μερίδιο σε μερικά από αυτά.»
Ύστερα από αυτό, μιλά
ξανά για τον Σαιν Ζερμαίν ο Οράτιος Walpole στο «The
Yale
edition
of
Horace
Walpole
correspondence»:
«Ο Σαιν
Ζερμαίν μιλούσε Ιταλικά και γαλλικά
με την μεγαλύτερη ευκολία, αν και ήταν εμφανές πως καμία από τις δύο δεν ήταν ή
γλώσσα του﮲ καταλάβαινε
Πολωνικά, και σύντομα έμαθε να καταλαβαίνει Αγγλικά και να τα μιλάει λίγο.
Αλλά τα Ισπανικά ή τα Πορτογαλικά
φαινόταν πως είναι η φυσική του γλώσσα.» Ο Ο.Walpole είπε πως το
Κόμης ήταν σπουδαίος μουσικός. Επίσης περιέγραψε τον Κόμη ως χλωμό, με
«υπερβολικά μαύρα» μαλλιά και μια γενειάδα. «Ντυνόταν θαυμάσια, και είχε αρκετά
κοσμήματα» και λάμβανε σαφώς «μεγάλα
εμβάσματα».
Ο Σαιν Ζερμαίν, εμφανίζεται
ξανά, μετά από δώδεκα χρόνια στην Γαλλική αυλή. Ισχυρίζεται ότι κατέχει
καταπληκτικές βαφές υφασμάτων και πως θέλει να τις προσφέρει στη Γαλλία. Παραμένει
εκεί για δύο χρόνια (1758-1760). Ακόμη και σε αυτό το μικρό χρονικό διάστημα
καταφέρνει να τραβήξει την προσοχή. Μία αναφορά στον Κόμη από εκείνη τη περίοδο έχει καταγραφεί στα απομνημονεύματα του Καζανόβα:
«Ήταν λόγιος, γλωσσολόγος, μουσικός, και
‘χημικός’, εμφανίσιμος, και ‘ο τέλειος άντρας για τις κυρίες’. Τις
κολάκευε, όχι πως θα τις έκανε νέες ξανά (το οποίο παραδεχόταν συγκρατημένα πως
ήταν πέρα από εκείνον) αλλά πως η
ομορφιά τους θα διατηρούνταν μέσω μιας πλύσης που του κόστισε πολλά λεφτά, αλλά
τα οποία έδωσε ελεύθερα.
»Ο βασιλιάς του είχε δώσει μια σουίτα από δωμάτια στο Chambord και εκατό χιλιάδες
φράγκα για την κατασκευή ενός εργαστηρίου, και σύμφωνα με τον Σαιν Ζερμαίν
αυτές οι βαφές θα είχαν μια ουσιαστική επωφελή επίδραση στην ποιότητα των
γαλλικών υφασμάτων.
»Αυτός ο ασυνήθιστος άντρας, θα έλεγε με έναν εύκολο τρόπο πως ήταν
τριακοσίων χρονών, ότι γνώριζε το μυστικό της Παγκόσμιας Ιατρικής, ότι κατείχε
μια κυριότητα πάνω στη φύση, ότι μπορούσε να λιώσει διαμάντια, δήλωνε τον εαυτό
του ικανό να διαμορφώνει, από δέκα ή δώδεκα μικρά διαμάντια, ένα μεγάλο από το
καλύτερο νερό χωρίς καμία απώλεια βάρους. Όλα αυτά, είπε ήταν απλό παιχνίδι
για εκείνον.»
Όσοι μιλούν για τον Κόμη
εκείνη τη περίοδο αναφέρουν πως ο λόγος του είναι πνευματώδης, ακραίος και πως
η γνώση του για την Ιστορία είναι τεράστια. Συζητούν για το γεγονός πως δεν
τρώει ποτέ δημόσια, πως υπαινίσσεται ότι έχει ηλικία αιώνων και πως χωρίς καμία
εμφανή απολαβή έχει τη δυνατότητα να μοιράζει διαμάντια. Είναι ευρέως γνωστό
πως μιλάει πολλές γλώσσες, με μια ελαφριά προφορά, και πως διαπρέπει στο βιολί
και στο τσέμπαλο. Υπάρχουν περιπτώσεις που αναφέρεται πως δίνει ένα
αναζωογονητικό ελιξίριο στις κυρίες του ανακτόρου.
Το μοναδικό,
γνωστό πορτραίτο του Κόμη του Σαιν Ζερμαίν χρονολογείται από εκείνα τα χρόνια. Παρουσιάζει
έναν ευχάριστο κύριο γύρω στα 40. Το περίεργο είναι πως βασίζεται σε έναν
χαμένο πίνακα ενός άγνωστου καλλιτέχνη.
Ο Λουδοβίκος ο 15ος και
η βασιλική του ερωμένη, του επιτρέπουν να εισχωρήσει στον εσωτερικό τους κύκλο.
Ο Choiseul, υπουργός του κράτους, ανησυχεί που ο Λουδοβίκος έχει επιτρέψει σε
έναν τόσο μυστηριώδη άνθρωπο να τον πλησιάσει τόσο και διατάζει την σύλληψή του
Κόμη. Αντί να συλληφθεί, ο Σαιν Ζερμαίν βρίσκει τρόπο να δραπετεύσει στην
Αγγλία. Μέσα σε αυτό το φιάσκο είναι ότι ο Βολταίρος και ο Φρειδερίκος ο Μέγας
αλληλογραφούν γι' αυτόν: Ο Φρειδερίκος αποκηρύσσει τον Κόμη ως αστείο, πιο
συγκεκριμένα «ένα παραμύθι για να
γελάμε». Ο Βολταίρος όμως τον αποκαλεί «άνθρωπο
που γνωρίζει τα πάντα και ποτέ δεν πεθαίνει», ένα σατιρικό σχόλιο που συχνά
παρατίθεται από συγγραφείς ανεξοικείωτους με την ειρωνεία του Βολταίρου.
Η παραμονή του στις
Βερσαλλίες τελειώνει τότε. Ο Σαιν Ζερμαίν φτάνει την Ολλανδία και αργότερα στη
Ρωσία. Το 1763 εμφανίζεται στο Βέλγιο και αγοράζει έκταση γης. Οι ενέργειές του
τραβούν ξανά τη προσοχή του κράτους. Αυτή τη φορά κατεργάζεται ξύλο, δέρμα,
λάδι και μπογιά. Ο Karl Cobenzl, Βέλγος υπουργός, στέλνει ένα γράμμα στον
Πρίγκιπα Kaunitz, τον Πρωθυπουργό για την συνάντησή τους. Αναφέρει ότι ο Σαιν
Ζερμαίν έχει επιφανή καταγωγή και ότι μετέτρεψε σίδηρο σε μια εξευγενισμένη
κίτρινη ουσία. Συνεπώς οι δύο φήμες σχετικά με τον Κόμη, βασιλικό αίμα και
αλχημεία, ξεκινούν να είναι βάσιμες –υπό την προϋπόθεση πως ο Cobenzl δεν ψεύδεται.
Παρακάτω φαίνεται ένα απόσπασμα του γράμματος:
«Ο άνθρωπος
γνωστός με το όνομα Κόμης του Σαιν Ζερμαίν ήρθε να με δει. Τον θεώρησα τον πιο
μοναδικό άνθρωπο που έχω δει στη ζωή μου. Πιστεύω πως έχει μια επιφανή οικογένεια. Κατέχει πολλά πλούτη και ζει με την
μεγαλύτερη απλότητα. Γνωρίζει τα πάντα,
και δείχνει μια ευθύτητα, μια καλοσύνη ψυχής, που είναι αξιοθαύμαστη. Ανάμεσα
στα κατορθώματά του, έκανε, υπό την εποπτική ματιά μου, κάποια αξιοθαύμαστα πειράματα.»
Μετά απ' αυτά, τα ίχνη
του Κόμη εξαφανίζονται για 11 χρόνια μέχρι το 1774, όταν ο Freiherr R.G.Guttenberg
συναντά τον Κόμη στη Βαυαρία. Ο Freiherr τον περιγράφει ως έναν «ηλικιωμένο,
μοναχικό Ιταλό, κάτοχο ουσιών βαφής και με φιλανθρωπική τάση». Δύο χρόνια
αργότερα, βρίσκεται στη Γερμανία και προσφέρει υπηρεσίες στο κράτος. Έχει
προσθέσει νέες: καλλυντικά, κρασιά, λικέρ, κατεργασίες για οστά, χαρτί και
ελεφαντόδοντο. Ισχυρίζεται επίσης ότι μεταστοιχειώνει μέταλλα, μιλά για τα
ταξίδια του και συγκρίνει τον εαυτό του με τον Θεό.
Ο Κόμης σύντομα κάνει
άλλη μια σημαντική γνωριμία, τον Πρίγκιπα Karl του Hesse-Kassel. Ο Σαιν Ζερμαίν
πληροφορεί το νέο φίλο του ότι θα είναι μόνιμος φιλοξενούμενος. Εγκαθίστανται
στο Schleswig, όπου σπουδάζουν Χημεία και διανέμουν γιατρικά από βότανα στους
φτωχούς. Ο Karl τον αποκαλεί «ο μεγαλύτερος φιλόσοφος που έζησε ποτέ». Ο Κόμης
πεθαίνει από πνευμονία στις 27 Φεβρουαρίου του 1784. Η ατομική περιουσία του
Σαιν Ζερμαίν καταγράφεται λεπτομερώς. Λίγα ρούχα, όπλα και αντικείμενα
τουαλέτας, λίγα χρήματα. Δεν αφήνει απλήρωτους λογαριασμούς, κανένα μουσικό
φύλλο ή μουσικό όργανο, κανένα χειρόγραφο. Ο Karl γράφει μετά
τον θάνατό του το παρακάτω απόσπασμα:
«Το Σπίτι
κατείχε την περισσότερη γνώση﮲ αλλά ο ίδιος
ισχυρίζεται πως έμαθε από την Φύση από την δική του δράση και έρευνα. Κατανοούσε
τα βότανα και τα φυτά, και είχε εφεύρει φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούσε σταθερά,
και τα οποία επιμήκυναν την ζωή και την υγεία του. Έχω ακόμη όλες τις συνταγές
του, αλλά οι φυσικοί εναντιώθηκαν πολύ στην επιστήμη του μετά τον θάνατό του. Αηδιασμένος
από τα λόγια που άκουσα από όλες τις πλευρές, παραιτήθηκα από όλες τις συνταγές
του Κόμη.»
Συμπεράσματα από την Ιστορική Αναδρομή
Οι
γνώσεις μας για τον Σαιν Ζερμαίν φτάνουν μέχρι αυτό το σημείο. Τα πραγματικά
γεγονότα που πλαισιώνουν την ζωή του είναι ιδιαίτερα παράξενα. Αρχικά, ο Κόμης
ήταν πλούσιος, χωρίς ορατά μέσα στήριξης. Απέκρυψε το πραγματικό του όνομα και
την καταγωγή του για όλη την διάρκεια της ζωής του. Ήταν άγαμος, ταξίδευε
συνεχώς. Φαίνεται ότι ήταν ένας εκκεντρικός πλούσιος με διάθεση για αινίγματα,
μουσική και χρώματα υφασμάτων.
Όμως ήταν ταυτόχρονα πολλά πράγματα: μουσικός, βοτανολόγος, χημικός,
αλχημιστής, ασχολούταν με τη δημιουργία βαφών, καλλυντικών και γενικότερα τις
κατεργασίες των υλικών. Οι γνώσεις του φαίνεται πως ήταν ιδιαίτερα εκτεταμένες.
Άφηνε πάντα να εννοηθεί πως ήταν πολύ μεγάλης ηλικίας και πως είχε βρει το
μυστικό για την αιώνια ζωή, και έτσι ο θρύλος του Κόμη του Σαιν Ζερμαίν
διαδόθηκε και ενσωματώθηκε με φανταστικά στοιχεία. Ίσως ο αυτοσκοπός του να
ήταν αυτό ακριβώς: ένας βίος που θα παραμείνει σαν θρύλος στην ιστορία.
Από
την άλλη η γνώση τόσων γλωσσών αποτελεί ένα ακόμη μυστήριο γύρω από τον Κόμη. Που
βρήκε τον χρόνο για να συσσωρεύσει τόσες γνώσεις ενώ ταυτόχρονα δεν σταματούσε
να ταξιδεύει και να εμπλέκεται στα πολιτικά σκηνικά των χωρών; Όλες αυτές οι
εφευρέσεις που αναφέρονται συνυφασμένες με το όνομά του στα ιστορικά
ντοκουμέντα ήταν απλά λόγια που κήρυττε ο ίδιος ή αλήθειες; Αν είναι αλήθειες
γιατί δεν διαδόθηκαν ή δεν βρέθηκαν αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξή τους; Τα
ερωτήματα αυτά παραμένουν αναπάντητα. Παρόλα αυτά, ίσως να είναι και εκείνα που
εμπνέουν τους ερευνητές, ή που πυροδοτούν τις ιστορίες.
Η Συνέχεια Του Θρύλου
Μετά
τον θάνατό του πολλοί προσποιήθηκαν πως ήταν ο Σαιν Ζερμαίν. Αυτό το γεγονός
αποδεικνύει την επίδραση που είχε στον κόσμο. Ο Καζανόβα μιμήθηκε τον Σαιν Ζερμαίν
το 1760 στην Ελβετία. Τα απομνημονεύματα του Καζανόβα περιέχουν μια περιγραφή
του Κόμη: μια μακριά γενειάδα, έναν αρμενικό χιτώνα, και ένα ραβδί από ελεφαντόδοντο.
Ο αρμενικός χιτώνας αποτελούσε την αγαπημένη ενδυμασία του Jean-Jacques
Rousseau, που υιοθέτησε ορισμένες ιδιοτροπίες του Σαιν Ζερμαίν στο ταξίδι του
στην Αγγλία.
Στην
πραγματικότητα υπήρξαν αρκετοί περισσότεροι Σαιν Ζερμαίν για να μπλέξουν τα
πράγματα, και ακόμη περισσότεροι που διέσπειραν φήμες. O Κόμης Claude-Louis του Σαιν
Ζερμαίν και πολλοί άλλοι. Σε πολλές ευφάνταστες μαρτυρίες, ο Κόμης σαγηνεύει
φίδια, διαβάζει μυαλά, γράφει με τα δύο χέρια, παίζει κουαρτέτα με ένα μονάχα
βιολί και μετά εξαφανίζεται. Ο Etienne de Lamothe-Langon, επέκτεινε τον μύθο
του αθανάτου με την ιστορία πως ο Κόμης αποκτά υλική υπόσταση από καιρό σε
καιρό.
Όπως είναι προφανές, ο κόσμος ήθελε να
πιστέψει στην αθανασία του Κόμη Σαιν Ζερμαίν. Οι αναφορές για το θάνατο του
Σαιν Ζερμαίν αντιμετωπίστηκαν με περιφρόνηση. Ο Alliette, ανακοίνωσε ότι
υπήρχαν δύο Κόμηδες και ότι ο πραγματικός βρισκόταν ακόμα εν ζωή. Η Εκκλησία έχει
δύο πορτραίτα: Πνευματικός Δάσκαλος Σαιν Ζερμαίν και Ιππότης Αρχηγός Σαιν
Ζερμαίν. Ίσως να απεικονίζουν τις δύο εκδοχές του Alliette.
Οι
ιστορίες σχετικά με τον Κόμη δεν σταμάτησαν με το πέρας των χρόνων. Σύμφωνα με
τις φήμες ο Σαιν Ζερμαίν εθεάθη στο Παρίσι το 1835 και στην Αίγυπτο κατά τη
διάρκεια της εκστρατείας του Ναπολέοντα. Ο C.W.Leadbeater, συνάντησε έναν γενειοφόρο
Σαιν Ζερμαίν στη Ρώμη το 1926. Στο βιβλίο του, ο Ballard αποκάλυψε μια
συνάντηση το 1930 με τον Σαιν Ζερμαίν στην Καλιφόρνια. Μυθιστορήματα της C.Q.Yarbro
τον μεταμορφώνουν ακόμα και σε βρικόλακα. Ύστερα από όλα αυτά, ήταν αθάνατος,
δεν έτρωγε και έπινε το ελιξίριο της ζωής.
Αν
και δεν είμαστε σίγουροι για την καταγωγή και την ηλικία του Σαιν Ζερμαίν, μας
εφοδίασε με μια απάντηση ο ίδιος. Είπε στον Karl ότι ήταν γιος του Francis Rakoczy του 2ου,
Πρίγκιπα της Τρανσυλβανίας και πως ήταν 88 χρονών. Αν τα λόγια του ήταν αληθή,
θα ήταν 67 χρονών στις Βερσαλλίες, όταν λεγόταν ότι έμοιαζε να είναι 45, και ο
Francis θα τον είχε φέρει στον κόσμο στην παιδική ηλικία των 15 ετών. Τίποτα
από τα δύο δεν είναι πιθανό. Αυτό που γνωρίζουμε, είναι την συνταγή για το
ελιξίριο της ζωής (με όση σιγουριά γίνεται να το πούμε αυτό). Ακούγεται σαν ένα
ισχυρό καθαρτικό:
«Ένα τσάι από ηλικιωμένα λουλούδια, μάραθο και φύλλα Κασσίας βρεγμένα
σε οινοπνεύματα κρασιού.»
Επίλογος
Τα
γεγονότα μας δείχνουν έναν χαρακτήρα πολύ ιδιαίτερο, μυθομανή και εκκεντρικό,
πολυμήχανο, εφευρετικό, δημιουργικό που λατρεύει τα ταξίδια, τα αινίγματα, και
προσπαθεί να ανακαλύψει το μυστικό για την αιώνια ζωή. Με αυτά τα στοιχεία, και
την τάση του να ξεχωρίζει θα μπορούσε να πρωταγωνιστεί σε μυθιστορήματα. Δεν
υπάρχει απορία που πολλοί συγγραφείς έπλασαν ιστορίες γύρω από αυτόν τον
μυστηριώδη άντρα. Αν όμως ξεκαθαρίσουμε τις φανταστικές πινελιές από την
ιστορία του, παρατηρούμε πως ήταν ένας απλός άνθρωπος που πάλευε να βρει την
αιώνια ζωή και επηρέαζε τους γύρω του ώστε να την ποθούν και εκείνοι.
Είχε
μια έμφυτη τάση να ξεχωρίζει και να αποτελεί αντιλεγόμενο σημείο. Άλλοι τον
θαύμαζαν και έγραφαν για εκείνον με εκτίμηση, ενώ άλλοι τον αποστρέφονταν και
τον χλεύαζαν. Αυτό όμως ήταν και η απαρχή ενός απέθαντου μύθου. Από έναν απλό,
αλλά διαφορετικό από το κατεστημένο, άνθρωπο γεννήθηκαν ιστορίες,
μυθιστορήματα, μύθοι και καταγραφές. Μπορεί να ήταν ένας φυσιολογικός άνθρωπος
–που δεν κατάφερε να βρει τον τρόπο για να ζήσει για πάντα- αλλά έμεινε στην
ιστορία σαν αθάνατος.
Βιβλιογραφία
Ράνια Ταλαδιανού