Παραδοσιακή έκδοση
Σίγουρα την έχεις ακούσει, αφού είναι και η πιο γνωστή μέθοδος. Τα πράγματα εδώ πέρα είναι απλά. Αφού έχεις ετοιμάσει την ιστορία σου, ψάχνεις να βρεις εκδοτικούς οίκους που να βγάζουν βιβλία στην κατηγορία σου και τους τη στέλνεις. Αν το διαβάσουν και κρίνουν ότι μπορεί να εκδοθεί, θα λάβεις σχετικό μήνυμα. Αρκετές φορές ίσως ζητήσουν και κάποιες διορθώσεις. Από συζητήσεις με άλλους συγγραφείς ξέρω πως, μέχρι να είσαι έτοιμος και το βιβλίο να εκδοθεί, μπορεί να πάρει από κάποιους μήνες έως και κάποια χρόνια. Εγώ ήμουν τυχερός και ο εκδοτικός οίκος αποφάσισε να το βγάλει σε ένα διάστημα μηνών.
Συμβόλαιο
Να τονίσω ότι χρειάζεται να προσέξεις κάποια πράγματα στο συμβόλαιο που θα υπογράψεις, μιας και αρκετοί εκδοτικοί οίκοι σε περιορίζουν με μακροχρόνια συμβόλαια (τις περισσότερες φορές, βέβαια, δε θα μπορέσεις να το αλλάξεις αυτό). Καλό θα ήταν να προσέξεις επίσης σημεία του συμβολαίου που μιλούν για το δικαίωμα της πρώτης απόρριψης. Αυτό είναι το μοναδικό κομμάτι που θα κοιτούσα να αποφύγω πάση θυσία. Αυτό σημαίνει πως δεν έχεις δικαίωμα να στείλεις το έργο σου σε κανέναν άλλο εκδοτικό οίκο, εκτός κι αν σε απορρίψουν πρώτα. Για μένα αυτό είναι κόκκινη γραμμή και σε καμία περίπτωση δε θα το δεχόμουν.
Έχω δεχτεί όμως συμβόλαιο, το οποίο μιλάει για το δικαίωμα της πρώτης ενημέρωσης, με την οποία δίνω στον εκδοτικό οίκο με τον οποίο συνεργάζομαι τη δυνατότητα να είναι ο πρώτος που θα ενημερωθεί και θα μου κάνει προσφορά, σε περιθώριο 30 ημερών, πριν απευθυνθώ σε κάποιον άλλο εκδοτικό οίκο. Με λίγα λόγια, έχω κάποια σχετική δέσμευση, αλλά δεν έχω «παντρευτεί» τον εκδοτικό οίκο για τα επόμενα βιβλία μου. Βέβαια, να τονίσω πως δεν είναι κατακριτέο ή κακό να δεχτείς ένα συμβόλαιο με το δικαίωμα της πρώτης απόρριψης, μιας και μπορεί να έχεις σκοπό να βγάλεις μόνο 1 ή 2 βιβλία ή δε σε ενδιαφέρει πρωτίστως το κέρδος. Με λίγα λόγια, πρέπει να είσαι προσεκτικός, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να πας με αρνητική διάθεση. Αξιολόγησε αν το προσφερόμενο συμβόλαιο σε συμφέρει.Θα ακούσεις συχνά επίσης πως θα ήταν καλό να πας σε δικηγόρο. Δε θα πω ότι δεν είναι καλό να ζητήσεις και κάποια νομική συμβουλή, παρόλα αυτά αν αποφασίσεις κάτι τέτοιο, θα έπρεπε να απευθυνθείς σε κάποιον νομικό ο οποίος είναι εξειδικευμένος ή έχει εμπειρία στον συγκεκριμένο τομέα. Ουσιαστικά, ο δικηγόρος σου πρέπει να ξέρει να αξιολογήσει ένα πράγμα: αν αυτό το συμβόλαιο είναι πάνω κάτω το ίδιο δεσμευτικό ή συμφέρον σε σχέση με άλλα συμβόλαια που έχει δει. Με λίγα λόγια, δεν έχει τόσο νόημα να απευθυνθείς σε δικηγόρο ο οποίος δεν έχει εμπειρία στον συγκεκριμένο τομέα, μιας και δε θα γνωρίζει τι δεσμεύσεις έχει το μέσο (καλό) συμβόλαιο στην αγορά. Κάνω αυτή τη διευκρίνιση μιας και αν απευθυνθείς σε επαγγελματία που δε γνωρίζει, μπορεί να χάσεις μία καλή ευκαιρία.
Τελειώνοντας το θέμα με το συμβόλαιο, ιδανικό θα ήταν για έναν συγγραφέα να παραχωρήσει τα εμπορικά δικαιώματα μόνο για τη συγκεκριμένη ιστορία, να έχει το δικαίωμα της πρώτης ενημέρωσης για τις υπόλοιπες ιστορίες, ενώ η έκδοση του βιβλίου θα έπρεπε να γίνει σε διάστημα ενός έτους από την υπογραφή του συμβολαίου και την αποστολή του χειρόγραφου. Ιδιαίτερα το τελευταίο κομμάτι, πότε δηλαδή θα εκδοθεί το βιβλίο, θα πρέπει να το προσέξεις πάρα πολύ, μιας και έχουν υπάρξει αρκετές περιπτώσεις όπου οι συγγραφείς υπέγραψαν το συμβόλαιο, δεν υπήρχε δέσμευση από τον εκδοτικό οίκο για το πότε θα εκδοθεί το βιβλίο και έπρεπε ο συγγραφέας να περιμένει επτά χρόνια μέχρι να πάρει τα δικαιώματά του από εκεί. Θυμάμαι περιπτώσεις άλλων συγγραφέων, που εκδοτικός οίκος τούς είχε δεσμεύσει για μια δεκαετία και στο τέλος δεν τους εξέδωσε το βιβλίο τους.
Διαπραγμάτευση ποσοστών
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο συγγραφέας δε βγάζει χρήματα από την έκδοση του βιβλίου του. Η πιο συνηθισμένη συμφωνία για έναν νέο συγγραφέα είναι να πάρει 7%, αφού ο εκδοτικός οίκος καλύψει το κόστος έκδοσης και διαφήμισης. Αυτό συνήθως διατυπώνεται στο συμβόλαιο λέγοντάς σου πως θα πληρωθείς μετά τον Χ αριθμό αντιτύπων. Επειδή όμως το σύνηθες στον χώρο της φανταστικής λογοτεχνίας, αλλά και σε αρκετές λογοτεχνικές κατηγορίες στην Ελλάδα, είναι να μην ξεπερνιέται αυτός ο αριθμός, το πιο πιθανό είναι ότι δε θα κερδίσεις κάποιο μεγάλο ποσό. Ακόμη και αν καταφέρει ο εκδοτικός οίκος να πουλήσει 500 αντίτυπα, μην περιμένεις να πάρεις πάνω από 400 ευρώ. Το ιδανικό θα ήταν να έχεις έσοδα από την πώληση του κάθε βιβλίου, δηλαδή από το πρώτο αντίτυπο, το οποίο συνήθως συμβαίνει σε μεγάλα ονόματα και όχι σε νεοεμφανιζόμενους. Θα πρότεινα να διαπραγματευτείς το ποσοστό σου επί των καθαρών κερδών. Αν σου πουν 7%, διεκδίκησε ένα 10%. Το πιο πιθανό είναι ότι θα σου δώσουν θετική απάντηση.
Διαφήμιση και προώθηση
Ο κύριος λόγος που πηγαίνεις σε κάποιον παραδοσιακό εκδοτικό οίκο είναι για το δίκτυο πωλήσεων και διανομής που έχει. Αυτό είναι άλλωστε και ένα από τα δυνατότερα ατού του. Ο παραδοσιακός εκδοτικός οίκος θα ασχοληθεί με τη δημιουργία δελτίων τύπων, προώθηση στα social media και συνεντεύξεις σε διάφορες ιστοσελίδες σχετικού περιεχομένου. Το μόνο μειονέκτημα είναι ότι δεν έχεις κανέναν έλεγχο στη διαφήμιση και την προώθηση του βιβλίου σου. Υπάρχουν περιπτώσεις που κάποιος εκδοτικός οίκος, λόγω περιορισμένου μπάτζετ ή διαφόρων άλλων επιλογών, ίσως αποφασίσει να ρίξει μηδενική διαφήμιση στο βιβλίο σου. Είναι ατυχές γεγονός, αλλά αν ένας εκδοτικός έχει τεράστιο πορτοφόλιο βιβλίων, είναι πολύ πιθανόν κάποια βιβλία να τα παραμελήσει, μιας και θεωρεί ότι κάποια άλλα θα του φέρουν περισσότερες εισπράξεις. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις θα σου ζητηθεί από τον εκδοτικό οίκο να έρθεις να κάνεις παρουσιάσεις των βιβλίων σου με δικό σου κόστος.
Μηδενικό κόστος έκδοσης
Ένα άλλο από τα βασικά πλεονεκτήματα της παραδοσιακής έκδοσης είναι πως θα χρησιμοποιήσεις τις υπηρεσίες του εκδοτικού, οπότε δε θα χρειαστεί να πληρώσεις για εξώφυλλα, διαφήμιση, ενώ και το κόστος επιμέλειας θα το επωμιστούν αυτοί... Ο εκδοτικός λοιπόν πληρώνει όλο το ποσό. Αν έχετε ακούσει ότι συγγραφείς πληρώνουν στους παραδοσιακούς εκδοτικούς οίκους κάποια χρήματα, αυτό λέγεται συνέκδοση και θα το αναλύσω στο επόμενο άρθρο.
Άλεξ Ίτσιος
Επιμέλεια: Έλενα Παπαδοπούλου