Έχεις βρει την υπόθεσή σου, έχεις αποφασίσει
τα βασικά στοιχεία του κόσμου σου, έχεις περάσει ώρες ολόκληρες σχεδιάζοντας
χάρτες, έχεις ήδη τους χαρακτήρες σου έτοιμους και τώρα ετοιμάζεσαι επιτέλους
να γράψεις για αυτό το φανταστικό βιβλίο. Ο ενθουσιασμός κατακλύζει όλο σου το
σώμα. Γράφεις την πρώτη παράγραφο. Και τότε είναι που συνειδητοποιείς πως στην
πραγματικότητα δεν ξέρεις.
Θέλω να πω πως ξέρεις τα λειτουργικά του κομμάτια. Γνωρίζεις που βρίσκονται τα ποτάμια και οι πόλεις του, ξέρεις το πολιτικό του σύστημα και σίγουρα έχεις συγκροτήσει την οικονομία του. Όμως δεν έχεις ιδέα για το ποια είναι η πρώτη σκέψη του χαρακτήρα σου όταν αυτός σηκωθεί από το κρεβάτι, προσπαθείς αποτυχημένα να φανταστείς για το τι συζητάει με τους φίλους και την οικογένειά του και σίγουρα δεν σου είχε περάσει καν από το μυαλό πώς η καθημερινότητα των υπολοίπων χαρακτήρων επηρεάζουν τη δική του. τίποτα για τον κόσμο σου.
Με λίγα λόγια, έχεις ξεχάσει να σχεδιάσεις την κοινωνία σου.
Όμως τι εννοούμε όταν λέμε κοινωνία; Κοινωνία είναι οι κανόνες με τους οποίους συμβιώνει ένα σύνολο ανθρώπων. Κάποιους από αυτούς σίγουρα τους έχει θεσπίσει η πολιτεία. Η θρησκεία είναι ένα τρανταχτό παράδειγμα, όπως και οι συνθήκες εργασίας. Αλλά στην πραγματικότητα οι πιο βασικοί κανόνες, αυτοί που θα κάνουν τον κόσμο ζωντανό, είναι οι άγραφοι. Αυτοί που ακολουθεί το σύνολο των χαρακτήρων σου χωρίς να τους έχει διατάξει κάποιος, όπως για παράδειγμα ένας χαιρετισμός.
Αλλά ας τα πάρουμε με τη σειρά. Τι μπορείς να κάνεις εσύ για να χτίσεις μια πειστική κοινωνία;
1. Να ανακαλύψεις τις παραδόσεις και τα έθιμα του κόσμου σου.
Αν
και συχνά είναι κάτι που δυστυχώς παραγκωνίζεται στα βιβλία, δεν έχει υπάρξει
ποτέ κοινωνία στην ανθρώπινη ιστορία χωρίς παραδόσεις. Παράδοση μπορεί να είναι
μια τιμητική τελετή προς έναν θεό ή ένας χορός που γίνεται υπό συγκεκριμένες
προϋποθέσεις και έχει συμβολική σημασία. Πώς γιορτάζει ο κόσμος σου την γέννηση
ενός μωρού; Πώς δείχνει το πένθος του; Η έναρξη της άνοιξης για αυτόν είναι ένα
χαρμόσυνο γεγονός; Και αν ναι, πως επιλέγει να δείξει τη χαρά του; Το γεγονός
ότι στην πραγματική κοινωνία έχουμε επιλέξει κάθε χρόνο να γιορτάζουμε τα
γενέθλιά μας, να σβήνουμε κεράκια, να τρώμε τούρτα και να δεχόμαστε δώρα είναι
ένα άγραφο έθιμο που όμως κάνει τεράστια διαφορά στις ζωές μας.
2. Να εντάξεις πολιτισμικά στοιχεία.
Πώς περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους οι χαρακτήρες σου; Τι μουσική ακούν, αν ακούν μουσική; Τι παιχνίδια παίζουν; Σε τι τέχνες δίνει βάση ο κόσμος σου; Του αρέσει η γλυπτική, η ζωγραφική ή υφαντοποιεία; Μπορείς να φτιάξεις δικά σου πολιτισμικά στοιχεία όπως ένα παιχνίδι ή μια τέχνη που υπάρχει μόνο στην δική σου κοινωνία. Για παράδειγμα, σε έναν μαγικό κόσμο κανένας δεν σου απαγορεύει να έχεις μαγικά χορευτικά που οι πρωταγωνιστές σου πετάνε και τηλεμεταφέρονται.
3. Να αφήσεις τις φωνές της κοινωνίας σου να ακουστούν.
Όποτε έχεις να κάνεις με πολλούς χαρακτήρες που βρίσκονται σε πολλές διαφορετικές θέσεις και αντιμετωπίζουν διαφορετικά προβλήματα, θα ανακαλύψεις πως έχεις ένα σωρό διαφορετικές απόψεις στα χέρια σου. Οι αντιλήψεις αυτές είναι πάρα πολύ χρήσιμες καθώς καταλήγουν σε παραγωγικές συγκρούσεις.
Τι «πιστεύω» έχουν ένας φτωχός άνθρωπος και ένας πλούσιος ηγέτης; Και τι διαφορετικές αντιλήψεις μπορεί να έχουν δύο φτωχοί άνθρωποι αναμεταξύ τους; Μπορεί ο ένας να πιστεύει στον βασιλιά τους και ο άλλος να τον απεχθάνεται. Όλες αυτές οι απόψεις μπορούν να κάνουν την κοινωνία πολύπλευρη και ρεαλιστική. Εδώ επίσης είναι καλό να γνωρίζεις τη ρίζα των αντιλήψεων που παρουσιάζεις για να έχεις τα απαραίτητα επιχειρήματα για την σύγκρουσή σου αλλά και για να γνωρίσεις καλύτερα τους χαρακτήρες σου.
4. Να παρουσιάσεις τους φόβους του κόσμου σου.
Πόσες φορές θυμάσαι τον παιδικό σου εαυτό να γελάει με τους γαλάτες στο Αστερίξ που φοβόντουσαν ότι θα τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι; Και όμως πόσο επηρέαζε αυτό την μικρή κοινωνία του χωριού τους;
Οι φόβοι μια κοινωνίας εκφράζονται πολύ έντονα στις δομές της και έχουν καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία της. Οι άνθρωποι που εντάσσονται μέσα στην κοινωνία σου ζουν με αυτούς, τους αντιμετωπίζουν και τους ορίζουν. Συχνά η καθημερινότητά τους εστιάζεται στο πώς να αποφύγουν την καταστροφή που αυτοί προμηνύουν. Μπορεί να είναι φόβος προς τους θεούς, μπορεί να είναι φόβος προς ένα μεγαλύτερο κράτος που κινδυνεύει να τους κατακτήσει και μπορεί να είναι φόβος της εξουσίας. Τι κάνει τη δική σου κοινωνία να φοβάται και πώς αντιμετωπίζει τον κίνδυνο;
5. Να δείξεις τις αρετές του.
Στο παρελθόν οι γυναίκες είχαν αξία πριν τον γάμο μόνο ως παρθένες. Έτσι, όταν κάποια είχε ερωτικές σχέσεις πριν νυμφευθεί γινόταν αντικείμενο χλευασμού και παραγκωνιζόταν. Αυτό γιατί με τις πράξεις της η γυναίκα αυτή είχε απαρνηθεί τις αρετές του δικού μας κόσμου.
Κάθε κοινωνία έχει αρετές και απαγορευμένους καρπούς. Και όποτε αυτές οι αρετές δεν γίνονται σεβαστές υπάρχουν και οι αντίστοιχες επιπτώσεις. Το ενδιαφέρον εδώ είναι πως οι αρετές πολλές φορές συνδέονται άμεσα με τους φόβους της κοινωνίας σου, καθώς έχουν συνήθως σχηματιστεί για να καλύψουν μια κοινωνική ανάγκη. Επομένως, σε τι δίνει αξία ο δικό σου κόσμος και γιατί;
6. Να παρουσιάσεις προκαταλήψεις.
Στην Ελλάδα το τετράφυλλο τριφύλλι θεωρείται τύχη, ενώ το να ανοίξεις μια ομπρέλα σε εσωτερικό χώρο ατυχία. Οι προκαταλήψεις είναι ένα στοιχείο που μοιράζονται όλες οι κοινωνίες.
Είναι στην ανθρώπινη φύση να ψάχνει συμβολισμούς στο περιβάλλον. Και οι προκαταλήψεις έχουν γεννηθεί από τους ανθρώπους προκειμένου να βγάλουν νόημα οι συμπτώσεις της καθημερινότητας. Σε ένα λογοτεχνικό κείμενο οι προκαταλήψεις θα σου δώσουν τη δυνατότητα να παίξεις με τους χαρακτήρες και την αντίληψη τους. Και επίσης είναι ένα εξαιρετικό εργαλείο προκειμένου να δείξεις τους κρυφούς συμβολισμούς του κόσμου σου.
7. Να δείξεις πολλές διαφορετικές συνθήκες ζωής.
Οι χαρακτήρες σου μπορεί να βρίσκονται στον ίδιο κόσμο αλλά δεν σημαίνει πως κάνουν όμοιες ζωές. Μπορεί μερικοί άνθρωποι να ζουν στα βουνά κυνηγώντας και άλλοι να μένουν δίπλα στη θάλασσα και να περνάνε τη μέρα τους ψαρεύοντας. Άλλοι είναι έμποροι, άλλοι σκλάβοι και άλλοι ηγέτες. Κανένας τους δεν ζει όπως ο άλλος και αυτό πρέπει να φαίνεται στο κείμενο. Ακόμα και σε ένα δυστοπικό κράτος, που όλα είναι ελεγχόμενα, υπάρχουν κοινωνικές τάξεις. Παραδείγματος χάριν, οι θέσεις εργασίας και γεωγραφικές διαφορές θα αλλάξουν την αλληλεπίδραση των χαρακτήρων ριζικά. Έτσι η κάθε τάξη έχει τον δικό της μικρόκοσμο που όταν τον ενώσεις έχεις φτιάξει μια νέα κοινωνία.
Ξέρω τι θα μου πεις τώρα. Όλα αυτά είναι πολλά και δεν ξέρεις από πού να
ξεκινήσεις. Για αρχή αυτό που μπορείς να κάνεις είναι να διαβάσεις για
υπάρχουσες κοινωνίες. Σε όλο τον κόσμο υπάρχουν δομές που το πιο πιθανό είναι
πως δεν έχει σκεφτεί ούτε στα πιο ευφάνταστα όνειρά σου. Κάτι άλλο που επίσης
μπορεί να κάνεις είναι να αφουγκραστείς την κοινωνία που ζεις εσύ τώρα.
Παρατήρησε πώς επικοινωνούμε, τι συνήθειες έχουμε και τι αντιδράσεις. Αυτό
είναι κάτι που σίγουρα θα σε βοηθήσει σε όλες τι συγγραφικές πλευρές του
βιβλίου σου. Και πάνω απ’ όλα, βάλε την φαντασία σου να δουλέψει! Έχεις την
ευκαιρία να φτιάξεις κάτι μοναδικό!
Καλό γράψιμο!
Ναταλία Βαϊοπούλου