Επιλογές στην έκδοση βιβλίου
Σε αυτό το κεφάλαιο θα δούμε τους τύπους των εκδόσεων, τις διαφορές τους, καθώς και τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κάθε περίπτωσης, προκειμένου να δεις και να αποφασίσεις αν η αυτοέκδοση είναι για σένα.
Αν δεν το ξέρεις, υπάρχουν πάρα πολλές επιλογές για το πώς θα εκδόσεις το βιβλίο σου. Οι κύριες διαθέσιμες επιλογές που υπάρχουν στην Ελλάδα είναι:
Πολύ συνοπτικά, ο όρος αυτοέκδοση χρησιμοποιείται συνήθως από συγγραφείς οι οποίοι εκδίδουν βιβλία και περιοδικά χωρίς την εμπλοκή κάποιου καθιερωμένου εκδοτικού οίκου.
Στο παραδοσιακό εκδοτικό μοντέλο, ο εκδότης αναλαμβάνει όλο το κόστος και το ρίσκο της έκδοσης ενός βιβλίου, αλλά διατηρεί το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων, εάν το βιβλίο είναι επικερδές. Στην αυτοέκδοση, ο συγγραφέας καλύπτει όλο το κόστος και έχει όλο το ρίσκο δικό του. Θεωρητικά όμως έχει και μεγαλύτερο μέρος στα κέρδη. Στη συνέκδοση από την άλλη, η οποία είναι ένα υβριδικό μοντέλο, τόσο ο συγγραφέας όσο και ο εκδοτικός οίκος αναλαμβάνουν ο καθένας από ένα μέρος του κόστους για την έκδοση του βιβλίου.
Στην Ελλάδα, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, η αγορά της αυτοεκδοσης έχει μεγαλώσει αισθητά, ενώ με τη βοήθεια νέων τεχνολογιών έχει γίνει μία από τις πιο συνηθισμένες μεθόδους έκδοσης βιβλίων για αρκετούς συγγραφείς.
Ας δούμε λοιπόν τώρα αναλυτικά μία μία την κάθε κατηγορία.
Αυτοέκδοση
Η αγαπημένη μου μέθοδος και αυτή που μισούν οι περισσότεροι συγγραφείς. Εδώ πρέπει να τα κάνεις όλα εσύ. Εξώφυλλο, οπισθόφυλλο, επιμέλεια, προώθηση, κ.λπ. Πάμε να δούμε λοιπόν όλα τα βήματα ένα προς ένα!
Προσοχή: Θα ήθελα να τονίσω πως δεν υπάρχει περίπτωση να μην κάνεις κάποιο λάθος στην αυτοέκδοση και να τα κάνεις όλα σωστά, ιδιαίτερα όταν είναι η πρώτη σου προσπάθεια. Οπότε να είσαι λίγο επιεικής με τον εαυτό σου στην αρχή.
Εξώφυλλο
Έχω τονίσει σε αρκετά άρθρα μου και θα συνεχίσω να αναφέρω ότι είναι το πιο σημαντικό μέρος σε ένα βιβλίο. Χωρίς εξώφυλλο της προκοπής, μη σκέφτεσαι να εκδόσεις βιβλίο και φυσικά μην μπεις στον κόπο της εκτύπωσης. Ένα βιβλίο κάποιος θα το κρίνει σε πρώτο στάδιο από την εμφάνισή του, είτε το θέλουμε, είτε όχι. Το ίδιο κάνουμε και εμείς όταν επιλέγουμε βιβλίο. Αν και σε φίλους μου που θέλουν να κάνουν αυτοέκδοση (π.χ. ποιημάτων) έχω φτιάξει εγώ εξώφυλλο, για τα δικά μου απευθύνομαι σε επαγγελματίες. Στους παραδοσιακούς εκδοτικούς οίκους, η επιλογή εξωφύλλου δεν αποτελεί καίριο παράγοντα, μιας και ήδη έχουν τις γνωριμίες και το δίκτυο πωλήσεων. Για σένα όμως που μόλις ξεκινάς είναι αυτό που θα κάνει τη διαφορά.
Ένα καλό εξώφυλλο μπορεί να κοστίσει αρκετά. Το κόστος του εξαρτάται από τρεις παράγοντες:
- Την τυπογραφία
- Τον αριθμό απεικονιζόμενων χαρακτήρων
- Το φόντο.
Το πρώτο εξώφυλλο μου το πλήρωσα περίπου 300 δολάρια. Από τότε όμως έχω βρει, βέβαια, φθηνότερες εναλλακτικές και πληρώνω για τα εξώφυλλά μου από 6 δολάρια έως 200. Συνήθως για τις σύντομες ιστορίες επενδύω όσο το δυνατόν λιγότερα σε εξώφυλλο, ενώ για τα μεγάλα μυθιστορήματα το κόστος ανεβαίνει, μιας και η επένδυση του χρόνου μου είναι πολύ μεγαλύτερη. Πλέον επενδύω γύρω στα 50 δολάρια για εξώφυλλο και έχω καλύτερο αποτέλεσμα από εξώφυλλα των 500 ή και 1.000 δολαρίων.
Καλλιτέχνες για να σου φτιάξουν το εξώφυλλο μπορείς να βρεις σε διάφορες ιστοσελίδες. Αυτές όμως που συνήθως χρησιμοποιώ είναιι δύο:
- Το deviantart
- Το fiverr
Θα σας πρότεινα, για αρχή, να αγοράσετε τα εξώφυλλα σας από το fiverr, μιας και παρέχει μία σχετική ασφάλεια στους αγοραστές και πάρα πολλές επιλογές για να διαλέξετε. Συνήθως με 50 ευρώ μπορείτε να βρείτε ένα πολύ ικανοποιητικό εξώφυλλο. Προϋπόθεση, φυσικά, για να το κάνετε αυτό είναι να έχετε μία βασική γνώση των αγγλικών.
Οπισθόφυλλο
Η περιγραφή στο οπισθόφυλλο είναι ιδιαίτερα σημαντική. Είναι το δεύτερο πιο σημαντικό πράγμα και, παρότι φαίνεται εύκολο, χρειάζεται περισσότερο γνώσεις marketing, παρά συγγραφής. Είναι όμως κάτι που μπορείς να γλιτώσεις το κόστος και να το κάνεις εσύ. Είναι τόσο σημαντική η περιγραφή του οπισθόφυλλου που αρκετοί χρεώνουν για μία μέτρια περιγραφή γύρω στα 50 έως 100 ευρώ για 100 με 200 λέξεις. Δε χρειάζεται άλλωστε να είναι περισσότερες λέξεις. Έχε υπόψη σου πως αν το βιβλίο σου δεν πουλάει και δεν οφείλεται στο εξώφυλλο, η περιγραφή στο οπισθόφυλλο είναι μάλλον η επόμενη συνηθέστερη αιτία. Μην το αγνοείς! Στην αυτοέκδοση το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο είναι δύο από τα βασικότερα συστατικά της επιτυχίας.
Εκτύπωση
Στην αυτοέκδοση αναλαμβάνεις εσύ όλα τα κόστη και έτσι λοιπόν πρέπει να αναλάβεις εσύ το κόστος εκτύπωσης. Αν υποθέσουμε ότι θέλω να εκτυπώσω μία νουβέλα 20.000 λέξεων (δηλαδή περίπου 80 σελίδες), το κόστος ξεκινάει από 150 ευρώ σε κάποιους εκδοτικούς και έχω μάθει ότι φτάνει μέχρι και τα 700€ σε άλλους. Οι τιμές είναι ενδεικτικές, φυσικά, αλλά είναι κατανοητό πως αν πληρώσεις 700 ευρώ μόνο για την εκτύπωση, τότε σε καμία περίπτωση δε θα κάνεις απόσβεση τα έξοδά σου. Με λίγα λόγια πρέπει να κάνεις έρευνα για το πού θα κάνεις την εκτύπωση. Στα επόμενα κεφάλαια θα παρουσιάσω φθηνές λύσεις, για να εκτυπώσετε το βιβλίο σας. Εκεί που θα ήθελα να μείνετε είναι πως η εκτύπωση δεν είναι ούτε τόσο ακριβή, ούτε τόσο προβληματική, ούτε ιδιαίτερα κοστοβόρα. Αντιθέτως, είναι σχετικά απλό βήμα.
Διαμόρφωση κειμένου και σελιδοποίηση
Η διαμόρφωση κειμένου και η σελιδοποίηση απαιτεί κάποιες βασικές γνώσεις προκειμένου να γλιτώσεις αυτό το έξτρα κόστος. Παρακάτω θα παρουσιάσω όμως υπηρεσίες που με την εκτύπωση περιλαμβάνουν και τη σελιδοποίηση.
Επιμέλεια κειμένου
Θα ακούσεις πολλές φορές πως είναι απαραίτητο να γίνει λογοτεχνική επιμέλεια, καθώς και φιλολογική, πριν βγει το βιβλίο στην αγορά. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν δυστυχώς αρκετοί επαγγελματίες που να κάνουν λογοτεχνική επιμέλεια με χαμηλές τιμές. Είναι επομένως κάτι το οποίο θα πρέπει να το μάθεις μόνος σου. Καλό θα ήταν επίσης να βρεις και κάποιον φιλόλογο, για να σου κάνει τη φιλολογική επιμέλεια και να ελέγξει το κείμενό σου για συντακτικά και γραμματικά λάθη. Αυτές οι υπηρεσίες θα πρέπει να γίνονται με φειδώ. Υπάρχουν επίσης και δωρεάν εναλλακτικές, όπως critique partners, οι οποίοι θα αξιολογήσουν το έργο σου δωρεάν, ενώ εσύ αξιολογείς το δικό τους.
Διαφήμιση και προώθηση
Μάντεψε! Πρέπει να κάνεις εσύ όλη τη διαφήμιση και προώθηση του βιβλίου σου. Αν και αυτό θα το έκανες ως ένα βαθμό με έναν παραδοσιακό εκδοτικό οίκο, εδώ όλο το βάρος και το κόστος πέφτει πάνω σου. Επειδή το θέμα της διαφήμισης και της προώθησης βιβλίων είναι εξαιρετικά σύνθετο, ακολουθούν αρκετά κεφάλαια με αναλυτικά βήματα για το πώς να κάνεις αποτελεσματική διαφήμιση και προώθηση των βιβλίων.
Βλέποντας, λοιπόν, κάποιες από τις βασικότερες προκλήσεις στην αυτοέκδοση, μπορεί να απελπίστηκες ήδη, παρόλα αυτά σου συνιστώ ψυχραιμία και υπομονή γιατί υπάρχει και ένα σύνολο πλεονεκτημάτων που την κάνει θελκτική.
Κερδίζεις χρόνο.
Όσο περίεργο και αν ακούγεται, δεν είναι απλό πράγμα να βρεις εκδοτικό οίκο που θα επενδύσει πάνω σου και θα βγάλει το βιβλίο σου στον χρόνο που εσύ θέλεις. Αυτό με την αυτοέκδοση αλλάζει. Μπορείς κάθε εβδομάδα να εκδίδεις σύντομες ιστορίες ή κάθε μήνα μία νουβέλα ή να βγάλεις το μυθιστόρημά σου όποτε εσύ το αποφασίσεις.
Το βιβλίο σου μπορεί να είναι όσο μεγάλο θέλεις
Δεν έχεις περιορισμό στο μέγεθος της ιστορίας. Τα περισσότερα μυθιστορήματα είναι απαραίτητο να είναι τουλάχιστον 250 σελίδες, αν και υπάρχουν εξαιρέσεις. Με λίγα λόγια, εάν σκέφτεσαι να βγάλεις ένα βιβλίο που είναι 150 σελίδες ή χίλιες, το πιο πιθανό είναι ότι θα λάβεις από έναν παραδοσιακό εκδοτικό οίκο απορριπτική επιστολή. Ιδιαίτερα στην περίπτωση που το βιβλίο σου είναι μεγάλο, αυτό σημαίνει για τον εκδοτικό αυξημένο κόστος εκτύπωσης, αποθήκευσης, κ.ο.κ. Καταλαβαίνεις ότι δύσκολα ένας εκδοτικός οίκος θα δεχτεί να αναλάβει κάτι τέτοιο.
Περισσότερα Έσοδα
Ως νέος συγγραφέας, είναι σχεδόν απίθανο να έχεις καλά ποσοστά από τις πωλήσεις με έναν παραδοσιακό εκδοτικό οίκο. Τόσο από προσωπική εμπειρία, όσο και από συζητήσεις με άλλους συγγραφείς, δύσκολα να ξεπεράσεις το 15%, ενώ το 20% ποσοστό για τα πρώτα 1.000 τεμάχια είναι στα πλαίσια της φαντασίας. Στην αυτοέκδοση τα έσοδα είναι δικά σου, ενώ αν γράφεις στα αγγλικά και αποφασίσεις να το βάλεις σε κάποια πλατφόρμα όπως το kobo, amazon κλπ, τότε τα έσοδά σου είναι συνήθως 70% επί των πωλήσεων.
Μιας και η μεγαλύτερη συγγραφική εμπειρία μου είναι από το αγγλόφωνο κοινό και τις περισσότερες ιστορίες μου τις έχω γράψει στα αγγλικά, θα ήθελα να τονίσω πως η πλειοψηφία των συγγραφέων που βγάζουν πάνω από 100.000 δολάρια το έτος είναι αυτοεκδότες. Με λίγα λόγια, υπό προϋποθέσεις, η αυτοέκδοση μπορεί να σου εξασφαλίσει μία ροή εσόδων που δε θα την έβλεπες ποτέ σε κάποιον παραδοσιακό εκδοτικό οίκο.
Προσωπικά η λύση της αυτοέκδοσης μου αρέσει γιατί θεωρώ ότι μπορώ να φέρω περισσότερα έσοδα και μου δίνει την ελευθερία των αποφάσεων. Βέβαια, η έκδοση από παραδοσιακό εκδοτικό οίκο σού δίνει ίσως περισσότερο κύρος, για αυτό και εφαρμόζω και τις δύο μεθόδους.
Την επόμενη βδομάδα θα σας παρουσιάσω την παραδοσιακή έκδοση. Τα ξαναλέμε σύντομα.
Άλεξ Ίτσιος
Επιμέλεια: Έλενα Παπαδοπούλου